بیماری آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر یک نوع بیماری است که در نهایت باعث از بین رفتن قدرت تفکر، حافظه و استدلال فرد می شود. این بیماری به ارامی شروع می شود و ابتدا قسمت هایی از مغز که به حافظه و تکلم مربوط است را درگیر می کند. نکته ی مهم این است که این بیماری پیش رونده است و تا حالتی که همه ی مغز را درگیر کند پیش می رود و ممکن است فرد را به حالتی برساند که نیازمند مراقبت دائمی باشد.

بیماری آلزایمر در اصل قطع ارتباط بین سلول های مختلف مغزی و بعد مرگ آن هاست. ولی کیفیت این قطعی ارتباط می تواند با داروهایی کم شود همینطور این بیماری دارای فاکتور های اثری همچون سن، جنسیت، سابقه خانوادگی، ژنتیک، شرایط روحی، زندگی عاطفی و حتی زندگی مادی است. یعنی ورزش کردن و نبودن مداوم انسان در معرض استرس و فشار روانی شاید بتواند تاثیر زیادی در دچارشدن افراد به این بیماری داشته باشد

در مورادی ازمشاهده ها ثابت شده است که این بیماری در سنین بالا و کهن سالی بیشتر رخ می دهد ولی این امر تایید شده نیست ولی بدیهی است که این بیماری یک بیماری مزمن پیش رونده و غیر قابل برگشت است و طی آن حجم مغز کوچک می شود و تحلیل می رود. تعدای از سلول ها از بین می رود و همین طور بعضی ارتباطات بین قسمت های مختلف از میان می روند. گفتنی است این بیماری را با زوال عقلی یکی می دانند ولی این نکته نیز جای بحث دارد ولی بهرحال بیماری آلزایمر در مواردی فرد را تا جایی می برد که نمی تواند فکر کند، عمل کند، قضاوت کند، خوب و بد را تشخیص دهد و در نهایت به مراقبت دائمی محتاج می کند.

در بعضی نگارش های غیرعلمی بیماری آلزایمر را هم ارز د مانس دانسته اند ولی گفتنی است که این دو یکی نیستند و آلزایمر در اصل زیرشاخه ای از دمنتیا است و دمنتیا شامل مجموعه ای از بیماری هایی است که در مغز رخ می دهد و به فراموشی و گیجی مثل آلزایمر و پارکینسون مربوط است.

علل ابتلا به بیماری آلزایمر

علت این بیماری هنوز برای جامعه جهانی پزشکان معلوم نیست و فقط فاکتور هایی را در این بیماری موثر می دانند. سعی کرده ایم در این مطلب این فاکتور هارا به گونه ای قابل درک طبقه بندی کنیم و اهمیت هر فاکتور را به درستی نشان دهیم.

علل فیزیکی و مکانیزمی

این بیماری در حقیقت بر اثر رسوب یک نوع پروتئین خاص به نام آملویئد در سلول های مغزی شروع می شود. یعنی قبل از بروز علائم این بیماری که در ادامه داریم رسوب این پروتئین را می توان توسط دستگاه های خاصی شناسایی کرد. بنابراین تشخیص بهنگام بیماری آلزایمر بسیار مهم است و می تواند نقش مهمی در کنترل این بیماری ایفا کند.

به مرور که این پروتئین در سلول های مغزی رسوب می کند. سطح انتقال ناقل های عصبی در مغز کاهش می یابد و کم کم قسمت های مختلف مغز کوچک می‌شوند.

این عارضه ابتدا در قسمت های مربوط به حافظه رخ می دهد و کم کم به سایر نقاط مثلا نقاط مربوط به دیدار، شنیدار و گفتار نیز سرایت می کند.

در اصل اینطور به نظر می رسد که این پروتئین ها با رسوب در قسمت های مختلف سلول های عصبی ازجمله درون و بیرون اکسون ها و دندریت ها و همینطور روی غلاف میلین سلول ها، هم ارتباط آن ها را مختل می کنند و هم تغذیه سلول ها را و این امر کم کم سبب مرگ سلول و کاهش حجم بافت مغز در آن ناحیه می شود و به تدریج کنترل امور حیاتی آن قسمت بدن دچار اختلال می شود و تا سطوح شدیدی نیز ادامه می یابد. که در ادامه سطوح بیماری آلزایمر را بررسی می کنیم.

علل محیطی:

آمار ها نشان می دهند بعد از سن 65 سالگی به بعد هر پنج سال، احتمال ابتلاء به بیماری آلزایمر حدودا حتی دو برابر نیز می شود اینکه این بیماری مختص پیری است، درست نیست و در سنین پایین نیز مواردی مشاهده شده است. ولی در سنین بالاتر درگیری بسیار بالاتری گزارش شده است.

سابقه ی خانوادگی

اگر شما در خانواده ای زندگی می کنید که پدر یا مادر بزرگ شما دچار این بیماری اند یا حتی عمو و خاله ی شما این بیماری را به صورت خفیف دارند. ممکن است شما نیز در اینده مستعد این بیماری باشید. پس باید هم بیماری را شناخت و هم در صورت مشاهده علایم آن را جدی گرفت.

بیماری ها زمینه ای

اگر فردی در زندگی خود از بیماری ها زمینه ای دیگر مثل بیماری نشانگان داون رنج می برد بسیار مستعد ابتلاء به بیماری آلزایمر در سال های بعد خواهد بود.

جراحی های مغزی شدید

گفتنی است در طی بررسی های انجام شده دستکاری های جراحی روی مغز افراد آن هارا به این سمت و سو سوق می دهد که در اینده به بیماری آلزایمر دچار شوند.

ورزش نکردن و عدم تحرک

اگر رژیم غذایی پر چربی و کالری دارید و ورزش نمی کنید باید خود را با ریسک دچار شدن به آلزایمر در آینده روبرو ببینید.

افسردگی

بررسی های اخیر نشان داده است افرادی که در زندگی خود دچار افسردگی های مزمن می شوند. در آینده بیشتر به آلزایمر دچار می شوند و این امر ارتباط مستقیمی با سلول های درگیر مغزی دارد.

مشکلات قلبی

داشتن مشکلات قلبی(مقاله ما در مورد عمل قلب باز و مراقبت‌های آن از اینجا می‌توانید ببینید) را مادر مشکلات جسمی انسان توصیف می کنند. حال آن که طبق آمار های گرفته شده در آخرین مقالات علمی دنیا نمایان شده است که افرادی که دچار مشکلات قلبی هستند می توانند بیش از سایر افراد به آلزایمر دچار شوند.

تنهایی

تنهایی برای انسان مفید است به شرطی که کنترل شده باشد و انسان به اجبار به تنهایی رو اورده نباشد با این توصیف افرادی که در معرض تنهایی های طولانی مدت و خطرناک هستند بیشتر به دلیل فشار های روانی و روحی می توانند در اینده بیش از سایرین به بیماری آلزایمر دچار شوند.

در جوامع غیر علمی در دنیا به بیماری آلزایمر در اصل بیماری فراموشی در پیری و چیز هایی شبیه به این می گویند. اما این با حقیقت تطابق صددرصدی ندارد. ولی این امر کاملا محرز شده است. افرادی که در زندگی خود بیشتر دچار تنش های عاطفی و مغزی می شوند و بیشتر به سلول های عصبی خود در طول زندگی فشار می آورند در سنین کهن سالی بیشتر به آلزایمر دچار می شوند ولی با این حال برای شناسایی بهتر و دقیق‌تر آلزایمر در دنیا یک پویش جهانی در تکاپو است وهنوز هم دست از تلاش کشیده نشده است و همچنان به پیگیری آلزایمر و نحوه اثر آن در مغز پرداخته می شود.

آشنایی با مکانیزم سوء اثر بیماری آلزایمر

بعد از حل این معما که سلول های عصبی چگونه در بیماری آلزایمر آسیب می بینند. در ادامه می خواهیم اثرات این تخریب و آسیب را بررسی کنیم. سلول های عصبی تا به امروز حداقل دارای 3 نوع دسته بندی هستند که به طور کلی و خیلی ساده بیان می شوند. سول های عصبی نوع حسی، سلول عصبی نوع حرکتی و سلول عصبی نوع رابط.

وظیفه سلول حسی انتقال حس به مغز و نخاع است و به طور کلی وظیفه‌ی آن آوردن پیام به مراکز کننترلی است.

وظیفه سلول عصبی حرکتی درست برعکس سلول حسی است و باید پیام را از مراکز کنترلی مثل مغز به اندام ها برگرداند.

وظیفه ی سلول های عصبی رابط در اصل ارتباط بین دو نوع سلول قبلی است.

مسیر انتقال پیام در همه ی سلول های عصبی در اصل یک طرفه است. و همینطور نام دیگر سلول عصبی را نورون می گویند. مهم ترین نکته در مورد سلول های عصبی این است که این سلول ها قابلیت ترمیم ندارند و هنوز انسان قادر نشده است که سلول های عصبی تخریب شده یا اسیب دیده را ترمیم کند. بنابراین بسیار حساس اند و اگر آسیبی ببینند تقریبا دیگر غیر قابل جبران است و نمی توان آنرا ترمیم کرد و اگر این تخریب در مغز رخ داده باشد دیگر نمی توان برای ان راه حلی تصور کرد.

همانطور که گفته شده سلول های عصبی باهم در ارتباط تنگاتنگی اند و این ارتباط جنبه های بسیار مختلفی را شامل می شود. یعنی وقتی ارتباط بین دو نورون قطع می شود در اصل فقط آن یک خط ارتباطی قطع نشده است و ممکن است چندین مکانیزم عملی که از طریق این ارتباط صورت می‌گرفته است مختل شده باشد.

برای مثال بافت مغزی هیپوتالاموس را در نظر میگیریم که مرکز کنترل بسیاری از عملکردهای بدن به صورت مستقیم است و همینطور روی بسیاری از عملکرد ها نیز تاثیر غیر مستقیم و به اصطلاح تاثیر کنترلی دارد اگر مسیر سیگنالی در این بافت مغز دچار مشکل شود می تواند روی طیف وسیعی از اعمال بدن از جمله حرکت، لمس، صدا، فکر کردن و حافظه تاثیر گذار باشد. این مثال برای تفهیم مورد است و جنبه گزارشی ندارد. بنابراین نمی توان قطع ارتباط بین قسمت های مختلف مغزی را به سادگی تفسیر نمود.

سوء اثر این تخریب در مغز به خود آن بافت مربوط نمی شود یعنی اگر بافت مربوط به تکلم اسیب دید فقط تکلم فرد دچار آسیب نیست. بلکه نورون های ارتباطی نیز در ان ناحیه حضور داشته اند که ان ها نیز تخریب شده اند و این معلوم نیست. موجب افت عملکرد یا از بین رفتن حس کدام قسمت دیگر خواهد شد.