تعویض کامل مفصل ران

تعویض کامل مفصل ران ( Total Hip Arthroplasty ) یکی از موفق‌ترین عمل‌های ارتوپدی است که امروزه انجام می‌شود. در این عمل، مفصل آسیب‌دیده با مفصل مصنوعی تعویض می‌شود.

تعویض کامل مفصل ران برای موارد زیر توصیه می‌شود:

آرتریت
شکستگی‌های گردن استخوان ران
عدم موفقیت جراحی‌های ترمیمی قبلی
مشکلات ناشی از بیماری‌های مادرزادی مفصل ران

پروتزهای کامل مفصل ران انواع مختلفی دارند، ولی اغلب شامل یک جزء فلزی رانی با سر کروی است که داخل حفره‌ی پلاستیکی استابولوم قرار می‌گیرد. جراح با در نظر گرفتن عوامل مختلف مناسب‌ترین پروتز را برای او انتخاب می‌کند.

اقدامات پس ازتعویض مفصل ران شامل توان‌بخشی، جلوگیری از دررفتگی پروتز، مدیریت ترشحات زخم، پیشگیری از ترومبوآمبولی وریدی، جلوگیری از ابتلا به عفونت و پیشگیری از استخوان‌سازی هتروتوپیک است.

توانبخشی

امروزه پروتکل‌های توان‌بخشی به‌سرعت در حال گسترش هستند. بسیاری از بیماران را می‌توان پس از جراحی آرتروپلاستی ترخیص کرد، اما برخی ممکن است نیاز به بستری موقت برای توان‌بخشی یا اقامت در مراکز پرستاری داشته باشند.

توصیه به خروج از تخت و فیزیوتراپی در اسرع وقت برای تسهیل بهبود عملکرد و کمک به جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی از مهم‌ترین اقدامات بعد از تعویض مفصل ران به شمار می‌رود. تمرینات برای بازگرداندن دامنه‌ی حرکت طبیعی، قدرت لگن و بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره در بیمارستان آغاز می‌شود و پس از ترخیص نیز ادامه می‌یابد. این ممکن است شامل روزانه دو تا سه بار به مدت 20 تا 30 دقیقه ورزش در طول دوره‌ی ریکاوری باشد. به‌طورمعمول، تحمل وزن مجاز است و از یک وسیله کمکی برای کمک به تعادل و ثبات استفاده می‌شود. با بهبود قدرت، تعادل و راحتی، با کمک وسایل کمک حرکتی پیاده‌روی از سر گرفته می‌شود.

جلوگیری از دررفتگی پروتز در جراحی آرتروپلاستی

بسته به رویکرد جراحی آرتروپلاستی و پروتکل جراح، برخی از بیماران ممکن است نیاز به رعایت برخی اقدامات برای جلوگیری از دررفتگی داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، از اقداماتی که برای جلوگیری از دررفتگی پروتز به بیمار گفته می‌شود شامل:

خودداری از نشستن روی صندلی‌های کوتاه
خم نکردن زانو بیش از 90 درجه
اجتناب از روی‌هم انداختن پاها هنگام نشستن
خودداری از خم کردن پای عمل شده به سمت داخل
خم نکردن کمر روبه‌جلو هنگام نشستن روی صندلی
استفاده از صندلی توالت بلند
قرار دادن بالش بین زانوها هنگام استراحت

درصورتی‌که محدودیت‌های حرکتی رعایت نشوند منجر به دررفتگی پروتز می‌شوند که از علائم و نشانه‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کوتاه شدن پای مبتلا
درد حاد کشاله‌ی ران و افزایش ناراحتی در سمت عمل شده
افزایش درد ناشی از عمل همراه با تورم و بی‌حرکتی
چرخش غیرطبیعی به داخل یا خارج

مدیریت ترشحات زخم

ترشحات زخم در روزهای اول پس از تعویض مفصل ران به‌وسیله‌ی درن تخلیه می‌شود. ترشح 300 تا 500 میلی‌لیتر در 24 ساعت اول قابل‌قبول است. بعد از 48 ساعت ترشحات به 30 میلی‌لیتر در هر 8 ساعت می‌رسد که بعدازآن می‌توان درن را خارج کرد. مقادیر بیشتر می‌تواند نشانه‌ی کیفیت پایین عمل و آسیب بافتی باشد که باید پرستار به پزشک اطلاع بدهد.

پیشگیری از ترومبو آمبولی وریدی

خطر ترومبوآمبولی وریدی، به‌طور معناداری پس از تعویض مفصل ران افزایش می‌یابد. میزان بروز DVT از 7 تا 14 روز بعد از عمل دیده می‌شود.

علائم ترومبوآمبولی وریدی شامل درد و سفتی ساق پا، تورم، تحریک‌پذیری و علائم PE است.

برای پیشگیری از ترومبوآمبولی اقدامات مختلفی وجود دارد که احتمال ابتلا به آن را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد ازجمله:

مصرف مایعات
خروج سریع از تخت و ورزش‌های مخصوص
استفاده از جوراب‌های الاستیک
تجویز هپارین

جلوگیری از ابتلا به عفونت بعد از جراحی آرتروپلاستی

عفونت به‌عنوان یکی از جدی‌ترین عوارض عمل تعویض مفصل ران شناخته می‌شود که در صورت عدم توجه به آن می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد که خارج‌سازی پروتز را ضرورت دهد. افراد چاق، سیگاری‌ها، سالمندان و بیماران مبتلا بیماری‌های دیگر بیشتر در معرض ابتلا به عفونت قرار دارند.

به منظور پیشگیری از عفونت باید از آنتی بیوتیک استفاده کرد، راههای احتمالی آلودگی مسدود شوند و سوند و درن در سریعترین زمان ممکن خارج شوند.

پیش‌گیری از استخوان سازی هتروتوپیک

برای بیمارانی که در معرض خطر بالای استخوان‌سازی هتروتوپیک (HO) هستند، تجویز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی پیشگیرانه NSAIDs پیشنهاد می‌شوند. ایندومتاسین به‌عنوان ایندومتاسین رایج‌ترین NSAIDs مورداستفاده برای پیشگیری از HO است. تابش پرتو خارجی (معمولاً به‌صورت یک دوز منفرد بعد از تعویض مفصل ران تجویز می‌شود) یک جایگزین معقول برای بیمارانی است که نمی‌توانند NSAIDs‌‌ها را تحمل کنند یا برای آن‌ها NSAIDs‌‌ها منع مصرف دارند. بااین‌حال، تصمیم‌گیری برای استفاده از روش پیشگیری معمولاً به جراح بستگی دارد. تحقیقات نشان داده است که هر دو روش باعث کاهش بروز استخوان‌سازی هتروتوپیک در بیماران پرخطر می‌شوند.

سابقه قبلی HO یکی از قوی ترین عوامل خطر برای HO پس از تعویض مفصل ران است. سایر عواملی که بیماران را در معرض خطر بالاتر ابتلا به HO قرار می دهد عبارتند از:

جنسیت در مردان بیشتر از زنان
ایمپلنت سیمانی
جراحی دو طرفه
نوع‌های خاصی از جراحی

نقش پرستار در تعویض مفصل ران

پرستار باید بتواند با تکیه‌بر علم و دانش بروز خود در تمام مراحل با ارتباط سودمند با بیمار جهت حفظ استقلال بیمار و به‌جای ماندن کمترین عوارض تلاش کند. پرستار باید با انجام معاینات منظم، تست‌های تشخیصی و نقش حمایتی خود بیمار را از هرگونه خطرات احتمالی در امان نگهدارد.

در جراحی‌هایی نظیر تعویض کامل مفصل ران نگهداری و همکاری بیمار نقش بسزایی درموفقیت عمل و دوام پروتز جایگذاری شده دارد از اینرو باید آموزش‌های کامل از سمت پرستار داده شود.